"Uwikłane w przemoc". "Žensko pismo" - dyskurs emancypacyjny i krytyczny z perspektywy teorii postkolonialnej

Artykuł omawia wybrane teksty jugosłowiańskiego i postjugosłowiańskiego ženskog pisma – postmodernistycznej literatury kobiecej. Wczesna twórczość spod znaku écriture feminine, odkrywała problematykę ciała oraz pozycję kobiety w świecie patriarchalnej kultury męskiego podmiotu. Emancypacyjne narracje tożsamościowe przekształciły się wkrótce w zakorzeniony w teoriach ponowoczesności (Gender Studies, Queer Studies, Culural Criticism, Postcolonial Studies, Subaltern Studies) emancypacyjny dyskurs krytyczny, interpretujący różne aspekty ucisku, represji, przemocy cielesnej i ideologicznej. Rozpad Jugosławii, wojna domowa, czystki etniczne, gwałty na kobietach – przyczyniły się do poszerzenia kulturowych narracji tożsamościowych o perspektywę refleksji postkolonialnej. Dzięki temu analiza przemocy obejmuje nowe zagadnienia, takie jak: totalitaryzm, nacjonalizm, manipulacje władzy w polityce i edukacji, manipulacje dyskursami kulturowymi, zbrodnie i ofiary wojenne. Poznawczy horyzont interpretacyjny uwzględnia nie tylko strategie kolonizowania i zniewalania świadomości przez totalitarny system sowietyzacji, ale także przez hegemonię Zachodniej Europy, dla której Bałkany i Europa Środkowo-Wschodnia były i pozostają obcym Innym. Pisarki przywracają pamięć historyczną, docierają do „białych plam”, domagają się nowego, odpowiedzialnego niezależnego i etycznego podmiotu, zdolnego do oporu wobec ekspansywnego, dominującego rozumu kolonialnego.The article describes chosen Yugoslavian and post-Yugoslavian texts ženskog pisma – women's postmodern literature. Early écriture feminine works revealed matters of woman's body and position in the patriarchal world of male culture. Emancipatory attitudinal narrations soon transformed into critical emancipatory discourse rooted in postmodern theories (Gender Studies, Queer Studies, Culural Criticism, Postcolonial Studies, Subaltern Studies) interpreting various aspects of pressure, repression, bodily and ideological violence. The end of Yugoslavia, the civil war, the ethnic cleansings and the rapes on women resulted in the inclusion of the postcolonial perspective into the attitudinal cultural narrations. Owing to this, the analysis of violence encapsulates new issues such as: totalitarism, nationalism, war crimes and victims. The cognitive interpretative horizon not only includes colonisation strategies and enslavement of the mentality by the totalitarian system of sovietisation but also the hegemony of Western Europe for which the Balkans and Central-East Europe have always been the Other. The authors bring back historical memory, reach the “white spots”, call for a new, responsible, independent and ethical entity that would be able to stand up to the expansive and dominant colonial mind